การระเบิดโนวา (Nova) กำลังเป็นที่จับจ้องของนักดาราศาสตร์เพราะมันคือปรากฏการณ์ที่มีโอกาสเห็นแค่ครั้งเดียวเท่านั้นในชีวิต และมันสามารถดูได้ด้วยตาเปล่า
T Coronae Borealis (T CrB) หรือที่รู้จักกันในชื่อ ดาวลุกโชน (Blaze Star) จริงๆ แล้วคือดาวคู่หนึ่งที่ประกอบด้วยดาวฤกษ์ยักษ์แดงร้อนและดาวแคระขาวเย็น อยู่ในกลุ่มดาวมงกุฎเหนือ หรือ Corona Borealis อยู่ห่างจากโลก 3,000 ปีแสง ระบบดาวดังกล่าวจะเกิดการระเบิดโนวาเกิดขึ้นซ้ำๆ ซึ่งสามารถมองเห็นได้จากโลกทุกๆ 79-80 ปี การระเบิดครั้งล่าสุดเกิดขึ้นในปี 1946 และคาดว่าจะเกิดขึ้นอีกครั้งก่อนเดือนกันยายน 2024 มีแนวโน้มที่จะเห็นได้ด้วยตาเปล่า โดยไม่จำเป็นต้องใช้กล้องโทรทรรศน์ราคาแพงแต่อย่างใด
การระเบิดโนวา (Nova) คืออะไร?
โนวาคือปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ชั่วคราวที่ทำให้เกิดการสว่างขึ้นจนดูเหมือนจะเป็น “ดวงใหม่” อย่างกะทันหัน (“โนวา” เป็นภาษาละตินแปลว่า “ใหม่”) ก่อนที่แรงนั้นจะค่อยๆ จางหายไปในเวลาหลายสัปดาห์หรือหลายเดือน โนวาที่สังเกตได้ทั้งหมดเกี่ยวข้องกับดาวแคระขาวในระบบดาวคู่ที่อยู่ใกล้กัน แต่สาเหตุของการปรากฏของโนวาอันน่าทึ่งนั้นแตกต่างกันไป
ประเภทย่อยของโนวา
โนวาจะถูกจำแนกประเภทตามความเร็วการสลายตัวของเส้นโค้งแสง ซึ่งเรียกว่าประเภท A, B, C และ R หรือใช้ “N” นำหน้า
- NA: โนวาที่มีความสว่างเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ตามด้วยความสว่างลดลง 3 ระดับ—เหลือประมาณ 1⁄16 ของความสว่างภายใน 100 วัน
- NB: โนวาช้า มีความสว่างลดลง 3 ระดับใน 150 วันหรือมากกว่านั้น
- NC: โนวาช้ามาก หรือเรียกอีกอย่างว่าโนวาแบบซิมไบโอติก ซึ่งคงความสว่างสูงสุดเป็นเวลาหนึ่งทศวรรษหรือมากกว่านั้น จากนั้นจึงค่อยๆ จางลง
- NR/RN: โนวาที่เกิดซ้ำ ซึ่งสังเกตพบการปะทุ 2 ครั้งหรือมากกว่านั้นในระยะห่างกัน 80 ปีหรือน้อยกว่า โดยทั่วไปการปะทุดังกล่าวจะรวดเร็วเช่นกัน
การระเบิดโนวาในกลุ่มดาว Corona Borealis
กลุ่มดาวมงกุฎเหนือ (Corona Borealis) ประกอบด้วยดาวแคระขาว ซึ่งเป็นเศษซากของดาวฤกษ์ที่ตายแล้วที่มีขนาดเท่าโลก แต่มีมวลเทียบเท่ากับดวงอาทิตย์ และดาวยักษ์แดงโบราณที่กำลังถูกแรงโน้มถ่วงของดาวแคระขาวดึงไฮโดรเจนออกไปอย่างช้าๆ
ไฮโดรเจนจากดาวยักษ์แดงจะรวมตัวกันบนพื้นผิวของดาวแคระขาว ทำให้เกิดแรงดันและความร้อนสะสม จนในที่สุดมันจะเกิดการระเบิดเทอร์โมนิวเคลียร์ขนาดใหญ่
ความแตกต่างของโนวา (Nova) และซูเปอร์โนวา (Supernova)
“อย่าสับสนระหว่างโนวาและซูเปอร์โนวา (Supernova) ซูเปอร์โนวาเป็นการระเบิดครั้งสุดท้ายที่ทำลายดาวฤกษ์ที่กำลังจะตายบางดวง แต่ในเหตุการณ์โนวา ดาวแคระจะยังคงอยู่เหมือนเดิม แต่จะส่งสสารที่สะสมไว้พุ่งทะยานสู่อวกาศในพริบตาเดียว วัฏจักรนี้มักจะเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าในช่วงเวลาหนึ่ง ซึ่งกระบวนการนี้สามารถดำเนินต่อไปเป็นเวลาหลายหมื่นหรือหลายแสนปี” Dr. Rebekah Hounsell ผู้ช่วยนักวิจัยด้านปรากฏการณ์โนวาที่ศูนย์การบินอวกาศกอดดาร์ดของ NASA ในเมืองกรีนเบลท์ (Greenbelt) รัฐแมริแลนด์ (Maryland) กล่าว
ปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่ห้ามพลาด
“มีโนวาที่เกิดซ้ำอยู่ไม่กี่ครั้งโดยมีวัฏจักรสั้นๆ แต่โดยปกติแล้ว เราไม่ค่อยเห็นการระเบิดซ้ำในช่วงชีวิตของมนุษย์ และไม่ค่อยเกิดขึ้นใกล้กับระบบของเรามากนัก” Dr. Rebekah Hounsell กล่าว “เป็นเรื่องน่าตื่นเต้นอย่างยิ่งที่ได้นั่งดูแถวหน้า”
ระบบดาวดังกล่าวตั้งอยู่ในกลุ่มดาว Northern Crown ซึ่งเป็นเส้นโค้งรูปเกือกม้าของดวงดาวทางทิศตะวันตกของกลุ่มดาวเฮอร์คิวลีส
เมื่อการระเบิดปรากฏขึ้น เมื่อมองจากโลก “มันจะเป็นหนึ่งในดาวที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้า” Bradley Schaefer ศาสตราจารย์ด้านฟิสิกส์และดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแห่งรัฐหลุยเซียนา (Louisiana State University) กล่าวกับ ABC News พร้อมสนับสนุนให้ทุกคนดูการระเบิดครั้งนี้
ปกติแล้วระดับความสว่างของ T Coronae Borealis จะอยู่ที่ +10 ซึ่ง NASA รายงานว่า “มืดเกินกว่าจะมองเห็นด้วยตาเปล่าได้” แต่มันจะพุ่งขึ้นเป็นระดับความสว่างมากขึ้นในระหว่างการระเบิด นักดาราศาสตร์ประมาณการว่าทางช้างเผือกมีปรากฏการณ์โนวาเกิดขึ้นประมาณ 25 ถึง 75 โนวาต่อปี แต่สามารถมองเห็นได้เพียง 10 โนวาเท่านั้น
“โดยทั่วไป เหตุการณ์โนวาจะสลัวและอยู่ห่างไกลมาก จึงยากที่จะระบุได้ชัดเจนว่าพลังงานที่ปะทุนั้นกระจุกตัวอยู่ที่ใด” Dr. Elizabeth Hays หัวหน้าห้องปฏิบัติการฟิสิกส์อนุภาคอวกาศของ NASA ก็อดดาร์ด กล่าวในข่าวประชาสัมพันธ์ “เหตุการณ์นี้จะเกิดในระยะใกล้มาก มีสายตาจำนวนมากจับจ้องไปที่เหตุการณ์นี้ ศึกษาความยาวคลื่นต่างๆ และหวังว่าจะให้ข้อมูลแก่เราเพื่อเริ่มไขโครงสร้างและกระบวนการเฉพาะที่เกี่ยวข้อง เราแทบรอไม่ไหวที่จะได้ภาพรวมของสิ่งที่เกิดขึ้น”
วันและเวลาที่แน่นอนของการระเบิดนั้นยัง “ไม่ทราบ” แต่เมื่อพิจารณาจากพฤติกรรมในอดีตของระบบดาวฤกษ์และ “ความสว่างที่ลดลงก่อนการปะทุ” ในปัจจุบัน บ่งชี้ว่าการมองเห็นการระเบิดที่จะเกิดขึ้นในช่วงเวลาเพียงครั้งเดียวของชีวิตมนุษย์นี้จะเกิดขึ้นก่อนเดือนกันยายน 2024
อ้างอิง abcnews.go.com nasa.gov en.wikipedia.org และ cover nasa.gov
อ่านบทความและข่าวอื่นๆเพิ่มเติมได้ที่ it24hrs.com
การระเบิดโนวา (Nova) คืออะไร? ครั้งเดียวในชีวิต! ที่จะได้เห็นปรากฏการณ์นี้ด้วยตาเปล่า
อย่าลืมกดติดตามอัพเดตข่าวสาร ทิปเทคนิคดีๆกันนะคะ Please follow us
Youtube it24hrs
Twitter it24hrs
Tiktok it24hrs
facebook it24hrs
